HALK ANLATILARININ EPİK KURALLARI IŞIĞINDA BİR İNCELEME: MERCAN KIZ MASALI

Milletlerin kültür hayatında çok fazla karşılaşılan anlatı türü olan masallar, genel kabul gören doğruluk, iyilik, eşitlik, özgürlük, adalet gibi birçok evrensel değere sahiptir. Bunun yanında konularının geniş olması, sunumunun zahmetsiz olması ve dinleyici kitlesinin çoğunlukla hazır nedenler masalların yaygınlığında etkilidir. 
 Bilim dünyasına bakıldığında masallar ile ilgili yapılan araştırmaların derleme inceleme çalışmalarından oluştuğu görülür. Bu araştırmalarda derlenen arasında birtakım ortak özellikler dikkati çekmiş bu ortaklıklar halkbilimciler tarafından tespit edilmeye çalışılmıştır. Burada halkbilimcilerin üzerinde durdukları nokta farklı coğrafya kültürlerdeki nasıl ne şekilde yaşatılıp aktarıldıkları bunlar arasındaki benzerliklerdir. Bunları belirlemek için karşılaştırmalı olarak masal çalışmaları yapılmıştır. Tarihî Coğrafi Fin Okulunun temsilcisi halkbilimciler, halk anlatılarının bilhassa da şekilde, nerede zaman oluştuğunu, ilk şekillerinin meydana geldiğini amacıyla çeşitli yöntemler geliştirerek yöntemleri kullanarak motif, tip yapı yapmışlardır. Hazırlanan yöntemlerden biri, Danimarkalı halkbilimci Axel Olrik’in düzenleyip geliştirdiği metinlerinin çözümlemesine yönelik örneği bilinen “Halk Anlatılarının Epik Kuralları” dır. Olrik, adlı çalışmasında milletlerin sahip olduğu kültürel değerlerini edebi ürünlerinde bilinçli veya bilinçsiz bir muhafaza ettiğini göstermek maksadıyla on beş maddelik kurallar oluşturmuş kuralları eser tatbik ederek kuralların geçerliliğini kanıtlamaya çalışmıştır. Dünyada Türkiye’de konuda çalışma yapılmış, destandan, hikâyesine, masallara kadar faklı türlerde eserlere söz konusu epik yasalar uygulanmıştır. çalışmada Mercan Kız masalı, yasalarına göre gözden geçirilmiş çalışmanın sonunda incelenen masalın Kuralları”na uygunluk gösterip göstermediği değerlendirilmiştir. masalı sözlü geleneği içinde önemli yeri “Billur Köşk Masalları” yer almaktadır. eser, içindeki motiflerle Türk kültürünün düşüncesinin geleneksel yapısını yansıtan kitaplarından birisidir. En eski yazılı nüshası XIX. yüzyıla dayanan derleyicisi belli olmayan dört adet barındıran eserdir. Çalışma masalının maddeden oluşan tamamına uygun edilmiştir. ortaya koyduğu yasaların ürünleriyle de gösterebilmesi toplumlara ait ürünlerde içerik, icra şekli yapısal düzen açısından benzerliklerin olabileceğini göstermektedir.